Ten noorden van de poolcirkel trotseren Trespa® Meteon®-platen de elementen
“We zijn een relatief klein architectenbureau, opgericht in 1999, met twee partners, Thomas Lærdal en ikzelf, en in totaal tien architecten. Hoewel we ook actief zijn in woningbouwprojecten, is ons portfolio goed gevuld met openbare gebouwen. En binnen dat segment zijn onderwijsgebouwen sterk vertegenwoordigd”, vat Knut Brandsberg-Dahl samen. “Het is belangrijk om over die gerichte expertise te beschikken, want alle grotere openbare projecten zijn aanbestedingen en je moet zowel goede ideeën als excellente referenties hebben om als winnaar uit de bus te komen. De Sommerlyst School in Tromsø vormde hierop geen uitzondering.”
Een modern project sterk verankerd in Noorse tradities
Het gebouw moest worden opgetrokken op een tamelijk hellend terrein met een hoogteverschil van circa 4 meter. Filter/Arkitekter kwam met een totaalontwerp dat daar niet alleen heel goed rekening mee hield, maar maakte er ook nog het beste van.
Het middelste deel van het gebouw bestaat uit een fors amfitheater en een sportzaal, die handig gebruik maken van het hoogteverschil en als logische schakels dienst doen: ze verbinden beide vleugels van het schoolgebouw zonder de verkeersstroom tussen de klaslokalen, de administratie en andere delen te hinderen – inclusief de garderobes. Knut Brandsberg-Dahl reageert lachend: “Garderobes vormen een integraal deel van elke school in Noorwegen. Leerlingen bergen daar niet alleen hun spullen op die hen in dit barre klimaat tegen de kou moeten beschermen, maar ze zetten er ook hun schoenen neer!”
Voor de gemeente waren drie zaken van belang: de school moest gebouwd worden conform de efficiëntienormen van een passiefhuis teneinde de energetische footprint tot een minimum te beperken, het moest leerlingen met speciale leerbehoeften naadloos kunnen integreren – een vereiste binnen het rijksonderwijsbeleid – en er moest vooral gebruik worden gemaakt van lokale materialen. Knut Brandsberg-Dahl licht toe: “Voor het grootste deel van de gevels hebben we gekozen voor onder hoge druk geïmpregneerd donkergrijs gebeitst hout. Dat is in Noorwegen een veelgebruikte optie. De verticale planken zorgen voor een aantrekkelijk, ritmisch patroon. Maar voor de ingangen wilden we een fris en interessant contrast creëren – met een onderscheidend, glad materiaal in een complementaire kleur, die er duidelijk uitspringt. Op die manier kwam Trespa in beeld.”
Het schoolgebouw telt vijf ingangen. Ter bescherming tegen de plaatselijke weerselementen zijn deze overkapt of diep verzonken in het gebouw: tussen november 2019 en april 2020 viel er niet minder dan 650 cm sneeuw in Tromsø! Een van de ingangen is tevens voorzien van een overkapping die tot aan de parkeergarage leidt, waardoor de school onder alle weersomstandigheden gemakkelijk rolstoeltoegankelijk is. Alle ingangen zijn volledig bekleed met Trespa® Meteon®-platen, terwijl de overkapping naar de parkeergarage steunt op een opvallende combinatie van driehoekige en trapeziumvormige zijplaten die als pilaren fungeren.
Een beter alternatief
Knut Brandsberg-Dahl vervolgt: “Trespa® HPL-platen (High Pressure Laminate) vinden nog geen brede toepassing in Noorwegen. Maar we hebben ze gezien bij een woningbouwproject in Stavanger en bij Trespa enkele monsters besteld om het materiaal te testen. Wat we ook deden om de bestendigheid van de platen op de proef te stellen – metalen gereedschappen, harde klappen, vloeistoffen, allerlei vuil – er gebeurde helemaal niets. Echt indrukwekkend! Klaarblijkelijk was het materiaal bij uitstek geschikt voor gebieden met druk verkeer.”
En zoals bleek, kon met evenveel gemak ook aan alle esthetische criteria worden voldaan: “Al vanaf het begin waren we gecharmeerd van de beschikbare kleuren en afwerkingen. Het is niet zo dat andere fabrikanten geen brede keuze hebben; sommige andere hebben die ook wel. Maar andere platen zien er vaak zo doods uit. En dat is geen goed uitgangspunt voor een schoolproject. Hun kleuren zijn saai en soms zelfs ronduit lelijk. Dat was bij Trespa zeker niet het geval. Het was voor ons meteen duidelijk dat ze bij Trespa een heel goede smaak hebben!”
Hij voegt toe: “Dit was in feite nog maar het begin van het verhaal, omdat we een echte harmonieuze aanvulling op het donkere hout wilden vinden. Bovendien zochten we een tint die nauw aansloot bij een aantal materialen die we ook in het gebouw hadden gebruikt, zoals berkenmultiplex voor de wanden of het plafond van de sportzaal, waarin akoestische platen van hout-cement zitten die we bewust onbehandeld hebben gelaten.”
De architecten van Filter/Arkitekter kozen uiteindelijk voor effen gekleurde Trespa® Meteon®-platen met een zachte lichtgouden tint [Metallics collection, M40.3 Mustard Yellow met Satin-afwerking]. We vonden die kleur op zich al mooi, maar wat we nog mooier vonden, was de mogelijkheid om een zeer subtiel tonaal spel te realiseren. De afwerking van de platen zit er op één bepaalde richting op en door iedere plaat in een hoek van 90° ten opzichte van de andere te monteren, bereikten we een heel bijzonder schaakbordeffect. En het is des te interessanter, omdat het beeld voortdurend verandert, afhankelijk van de zichthoek en het weer. Het oppervlak komt echt tot leven, is heel verfijnd en vormt een prachtig contrast met de tamelijk ruwe textuur en kleur van de houten gevelbekleding.” Daarnaast maakten de architecten handig gebruik van het uitgebreide palet van Trespa® Meteon® om een van de hoofdingangen te voorzien van een fries in gedempte metallic kleuren. Deze bestaat volledig uit driehoeken, en ook hier treedt er een prachtige wisselwerking op tussen de ingetogen glans van het materiaal en het natuurlijke licht, wat het geheel bijzonder aantrekkelijk maakt.
Een succesvolle première voor de installateur
Zoals Knut Brandsberg-Dahl al aanstipte, was de Sommerlyst School niet alleen het eerste project waarbij het bureau Trespa® toepaste, het materiaal was ook voor de installateur, Econor AS, onbekend terrein. “Zij hadden nog nooit met HPL-gevelbekleding gewerkt. Het is echter een lokaal bedrijf en als lid van de gemeenschap was het voor hen een eer om goed werk af te leveren. Dus hebben ze hun uiterste best gedaan – en daar zijn ze in geslaagd. Ze zijn met onze werktekeningen aan de slag gegaan en stonden erop om de platen zelf op locatie op maat te zagen. In eerste instantie waren ze verrast door de hardheid van het materiaal - juist een van de aspecten die wij als architecten er meteen aan waardeerden. Maar ze hebben er goed rekening mee gehouden en hun werkprocessen erop aangepast. Het uiteindelijke resultaat was perfect: we konden er niet gelukkiger mee zijn.”
Toekomstige ontwikkelingen: hindernissen en perspectieven
De school in Tromsø werd in 2016 opgeleverd. Ondertussen wilde Filter/Arkitekter voor een nieuw project ook weer Trespa® Meteon®-platen gebruiken. Knut Brandsberg-Dahl verklaart: “Het was opnieuw een prijsvraag, die we wonnen, en wederom hadden we graag Trespa® HPL-gevelbekleding toegepast. Maar de hoofdaannemer heeft op basis van de in Noorwegen geldende regels het recht om met een andere leverancier in zee te gaan en koos voor een ander product. Dat zal volgens mij problemen geven. Noorse aannemers hoeven maar vijf jaar garantie af te geven. Daarna staat de gemeente er alleen voor, ook al dient de gevel dertig jaar of langer mee te gaan. Nadat de hoofdaannemer de aanbesteding van het hele project heeft binnengehaald, levert hij in feite wat hij wil, met een duidelijke focus op lage kosten. Kortom, hij heeft niet zoveel oog voor wat er op de lange termijn gebeurt.” De architect sluit af: “Het zegt eigenlijk genoeg dat de Trespa® Meteon®-gevelbekleding in Tromsø er na vier jaar nog zo goed als nieuw uitziet – en dat zou ook vele jaren hierna nog zo moeten zijn. Het is duidelijk dat wij met Trespa heel positieve ervaringen hebben. Vanuit mondiaal perspectief gezien hoop ik dan ook dat belangrijke criteria als duurzaamheid en kwaliteit in de nabije toekomst aan terrein zullen winnen.”
NL/NL
